تغییرات برخی پارامترهای کیفیت خاک بر اثر تغییر کاربری اراضی در موقعیتهای مختلف شیب اراضی لسی در شرق استان گلستان

نویسندگان

محمد عجمی

فرهاد خرمالی

شمس اله ایوبی

چکیده

امروزه نرخ سریع رشد جمعیت سبب شده تا پوشش های طبیعی سطح زمین به خصوص جنگل ها توسط بشر تخریب شده و جهت تولید محصولات کشاورزی زیر کشت برده شوند. متصاعد شدن مقادیر قابل توجه کربن و گازهای گلخانه ای از آثار نامطلوب معضل تغییر کاربری های طبیعی اراضی است. به منظور بررسی تغییرات پارامترهای مختلف کیفیت خاک در نتیجه تغییر کاربری، اراضی لسی و شیبدار شرق استان گلستان واقع در حوزه آبخیز آق سو انتخاب شد. در مجموع دویست نمونه از دو لایه سطحی (30-0 سانتیمتر) و عمقی (100-30 سانتیمتر) خاک دو کاربری برداشته شد. این مطالعه نشان داد عملیات زراعی طولانی مدت روی اراضی شیبدار منطقه که پیش از این تحت پوشش طبیعی جنگل قرار داشتند بافت خاک را از کلاس لوم رسی سیلتی به بافت سبک لوم سیلتی تبدیل کرده که بسیار مستعد فرسایش می باشد. علت این امر را باید به هدر رفت ذرات رس خاک بر اثر وقوع فرسایش در منطقه نسبت داد. تغییرات قابل توجه بافت خاک و افزایش مقدار ذرات سیلت در لایه عمقی مورد مطالعه نیز چشمگیر است. این تغییر خود توانسته است روی سایر پارامترهای کیفیت خاک مانند ماده آلی به طور غیر مستقیم تأثیر شدیدی بگذارد. میانگین وزنی قطر خاکدانه ها از 49/1 میلیمتر در لایه سطحی خاک جنگل به 88/0 میلیمتر در ناحیه زراعی مجاور کاهش پیدا کرده است. وزن مخصوص ظاهری خاک افزایش یافته و نفوذپذیری پروفیل خاک به دلیل تخریب ساختمان و افزایش تراکم خاک تقریباً به نصف کاهش یافته است. کاهش ورودی سالیانه مواد آلی به خاک به دلیل از بین رفتن پوشش طبیعی جنگل از سویی و تخریب خاکدانه ها به سبب عملیات خاکورزی و در نتیجه عدم حفاظت فیزیکی مواد آلی خاک از طرفی دیگر موجب شده تا مقادیر کربن آلی و ازت کل خاک تا بیش از 70 درصد کاهش یابند. این امر خود موجب شده میزان تنفس میکروبی خاک نیز پس از جنگلتراشی در منطقه از 19/0 میلی گرم دی اکسید کربن بر گرم خاک در روز به 10/0 کاهش پیدا کند. پایداری اراضی در ناحیه جنگلی موجب شده تا کیفیت خاک در موقعیت های مختلف شیب همواره ثابت باقی مانده و دستخوش تحول نشود. در مقابل، تأثیر موقعیت های مختلف شیب بر پارامترهای مختلف کیفیت خاک در کاربری زراعی بسیار بارزتر از کاربری جنگل است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

اثرات تغییر کاربری اراضی بر شاخص های کیفیت خاک در شرق استان اردبیل

اثرات تغییر کاربری اراضی بر کیفیت خاک در منطقه فندقلوی استان اردبیل در سه کاربری مجاور هم جنگل، مرتع و زراعی بررسی گردید. سی نمونه خاک از هر کاربری‌ برداشته و برخی شاخص‌های کیفی در آنها اندازه‌گیری شد. در اثر تغییر کاربری‌ اراضی جنگلی به مرتعی و زراعی به‌ترتیب میانگین کربن آلی از 8/5 به 08/3 و 24/2 درصد، نیتروژن از 46/0 به 22/0 و 11/0 درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها از 28/1 به 97/0 و 35/0 میل...

متن کامل

بررسی آثار تغییر کاربری اراضی بر شاخص‌های فیزیکی و شیمیایی کیفیت خاک در افق‌های سطحی اراضی مرتعی شرق استان قزوین

پیوستگی بهره‌برداری پایدار از اراضی در گرو توجه به شاخص‌های کیفیت خاک است که در نهایت منجر به حفاظت از محیط‌زیست نیز خواهد شد. به همین دلیل ارزیابی جنبه‌های گوناگون کیفیت خاک که نسبت به اعمال شیوه‌های مختلف مدیریت اراضی از خود حساسیت نشان می‌دهند بسیار با اهمیت است. در این پژوهش شاخص‌های گوناگون کیفیت خاک در پنج کاربری مختلف شامل مرتع دست نخورده، مرتع تحت چرا، اراضی دیم، اراضی دیم رها شده و ارا...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
تحقیقات آب و خاک ایران

ناشر: پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

ISSN 2008-479X

دوره 39

شماره 1 2010

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023